Erişilebilirlik, genel ağda bir sayfanın ulaşılabilir olması olarak tanımlanır.  Bir diğer tanımı da her bireyin, engelli ve yaşlılar da dahil olmak üzere, başka kimselere ihtiyaç duymadan ürüne ya da hizmete ulaşabilirliğini ve kullanılabilirliğini ifade eder.

Genel anlamda web siteleri, okuma ve yazma bilindiğini varsayarsak, sağır veya sessiz kişiler için oldukça erişilebilirdir.  Fakat söz konusu kör veya fiziksel bir engelden dolayı ellerini kullanamayan kişilere geldiğinde erişilebilirlikte çokça çuvallıyoruz.

Sohbet sitelerinde elleri tutan, sağır, sessiz biriyle yıllarca sohbet edebilirsiniz. Arkadaşlıklar, dostluklar kurabilir, hayatı paylaşabilirsiniz.  Onlar size hayatlarını böyle sürdürdüklerini söylemedikçe, hayatlarının sıradan bir akıştan ibaret olmadığını, bu zorluklarla baş etmek zorunda olmayan diğer kimselerden farklı olduğunu düşünmezsiniz.  Şimdi diyeceksiniz ki hem sağır hem sessiz insan konuşmakta zorlanır.  Dolayısıyla ile yazmasında bozukluklar olacak ve belli olacaktır.  Ben de diyeceğim ki, hem işitip, hem sesli konuşabilen hem de yıllarca lazım gelen eğitim öğretimi almış fakat tarzanca yazan kaç insan tanıyorsunuz? Eminim cevap, bir elin parmaklarından çok daha fazla olacaktır. Hatta yanlış yazmayı seven, sesli harfleri tamamen kaldıran, k harfi yerine q harfi kullanmayı hayat standardı haline getirmiş bir sürü insan varken bu sayı çok olacaktır. Herneyse, konumuza geri dönelim…

Peki chat sitelerinin kör veya fiziksel engeli olanlar için daha erişilebilir bir hal alması için neler yapılmalı? Cep telefonlarımızın akıllanması ve tabletlerin de yaygınlaşması ile mobil sohbet sitelerinin erişilebilirliği fiziksel engeli olan kişiler için çok daha iyi durumdadır.  Bir çok kişi stylus dediğimiz, dokunmatik ekran kalemini çeşitli şekillerde kullanarak bulunmak istedikleri ekrana gelebiliyor ve sesli klavye özelliği ile yazmak istediklerini sözlü olarak ifade edip yazabiliyorlar.  Aynı yöntemi mobil chat sitelerinde, mobil cihazlarını kullanarak ya da dokunmatik ekranlı bir bilgisayar kullanarak uygulayabilir ve bir çok güzel arkadaşlık kurabilirler.  Sanırım bulunduğumuz koşullar içerisinde en zoru körlere bu hizmeti sunabilmektir.  Var olan şartlarda kör bireyler, JAWS ya da NVDA gibi, okuyucu bir program kullanarak ekranda yazanları duymakta ve klavye üzerinden tuşları kullanarak bilgisayarlarını yönetmektedirler. Tabi ki web sitelerine ekran okuyucu programın işlevsel olabilmesi için sitenin programın kullandığı yöntemlere uygun olarak tasarlanması gerekir.

Günümüzde web sitesi erişilebilirliği, hastane ve daha bir çok devlet dairesinin erişilebilirliği kadar önemlidir. Umarım yakın zamanda, bizler de dahil olmak üzere, bir çok web sitesi yediden yetmişe, her insanın özgürce ulaşacağı ve faydalanacağı erişilebilirlikte olur.

D.T.